Khai thác cát trái phép gây lở đất ở đồng bằng sông Cửu Long

Thẩm vấn sáng ngày 4/6 Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Đặng Quốc KhánhĐại diện Nguyễn Thị Kim Bei (Đoàn tỉnh Kiên Giang) phản ánh, tình trạng trượt lở, sụt lở dọc bờ biển, bờ sông ở ĐBSCL diễn biến phức tạp, ảnh hưởng nghiêm trọng đến đời sống, hoạt động sinh kế và sản xuất của người dân địa phương.

Bà yêu cầu Bộ trưởng đánh giá những nỗ lực dự báo, phòng ngừa các vấn đề nêu trên trong giai đoạn vừa qua, đồng thời có giải pháp nào để ổn định môi trường sống ở khu vực trong thời gian tới?

Trả lời chất vấn của đại biểu, Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Đặng Quốc Thanh cho rằng, tác động của biến đổi khí hậu hiện nay là rất lớn, không chỉ gây lở đất đồng bằng sông cửu long Sạt lở đất ở miền núi phía Bắc và lũ lụt ở miền Trung rất nghiêm trọng.

Nói về nguyên nhân gây trượt lở, sụt lún bờ biển, bờ sông ở ĐBSCL, ông Khan cho biết có nhiều nguyên nhân, như địa chất vùng này còn rất non trẻ.

“So với tất cả các đồng bằng trên thế giới, đồng bằng sông Cửu Long là trẻ nhất. Hiện nay, theo quan sát, đồng bằng sông Cửu Long vẫn đang tự chìm. Ví dụ như Cần Thơ, từ năm 2005 đến năm 2017, chúng tôi đo được khoảng 10 cm, ông Khan thông báo.

Ông Khánh cho biết một nguyên nhân nữa dẫn đến tình trạng sụt lún là do lượng phù sa ở vùng ĐBSCL hiện nay đã giảm đi đáng kể. Việc thiếu trầm tích phù sa cũng là một yếu tố gây ra hiện tượng sụt lún và lở đất trong khu vực.

Tiếp đó, ông Khánh chỉ ra, trong quá trình phát triển, chúng ta xây dựng các khu đô thị, khu dân cư, công nghiệp chăn nuôi làm tăng tải trọng, lấn chiếm bờ sông khiến dòng chảy thay đổi.

“Khai thác cát trái phép bị hút bằng vòi, rất nguy hiểm”.

Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường nêu bật nguyên nhân gây trượt lở, sụt lún do khai thác cát trái phép ở khu vực Đồng bằng sông Cửu Long.

“Khai thác trái phép, tức là khai thác trái phép, chúng tôi không kiểm soát được, rất nguy hiểm. Tôi cũng nghe người dân địa phương báo cáo việc khai thác trái phép được thực hiện bằng cách hút bừa bãi bằng ống mềm, sát bờ, rất nguy hiểm”, ông nói. Khánh nói.

Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường cho rằng, ngay cả với các mỏ cát được cấp phép, vẫn còn nhiều sai phạm. Ông Khan nói: “Khai thác vượt quá khả năng và ở độ sâu quá sâu. Một số mỏ đang khai thác ở độ sâu gấp đôi cho phép”.

Về giải pháp, Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường cho biết, Bộ hiện đang đánh giá các dự án dự trữ cát, sỏi ở ĐBSCL để tìm hiểu khu vực nào có thể phát triển và cách phát triển các trữ lượng này vì chúng chưa được phát triển. Đã học nó trước đây.

Giải pháp tiếp theo, Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường khuyến nghị các địa phương tái định cư các khu vực có nguy cơ trượt lở đất theo kế hoạch. Ở những khu vực có nguy cơ cao, cảnh giác cao, việc lập kế hoạch và tái bố trí dân số phải được thực hiện ngay lập tức. Đồng thời, phải xử lý các tình trạng lấn chiếm lòng sông, bờ sông.

“Tại nhiều đoạn sông, diện tích xây dựng trên đất liền nhỏ hơn diện tích lấn chiếm bên ngoài. Điều này dẫn đến sự thay đổi dòng chảy trên sông. Đây cũng là một yếu tố rất lớn”, ông Khánh nói.

Bộ trưởng Đặng Quốc Thanh cũng đề cập đến các giải pháp nâng cao năng lực cảnh báo, dự báo sớm, cho biết Bộ Tài nguyên và Môi trường đã chỉ đạo Tổng cục Khí tượng Thủy văn phát hành bản tin, dự báo thủy văn 10 ngày và hàng tháng.

Tranh luận lại với Bộ trưởng Đặng Quốc Khánh, Đại biểu Nguyễn Thị Kim Bắc cho biết bà đồng tình với việc Bộ trưởng đề cập đến nguyên nhân gây trượt lở, sụt lún ở ĐBSCL.

Tuy nhiên, bà Bé tin rằng một nguyên nhân quan trọng khác khiến hạn hán, suy thoái, cạn kiệt và xâm nhập mặn ở Việt Nam ngày càng gia tăng là việc khai thác nước ngầm tràn lan. Bà yêu cầu Bộ trưởng tìm giải pháp quản lý tốt hơn thực trạng khai thác nước ngầm hiện nay.

Đại diện nữ tỉnh Kiên Giang cho rằng, dự báo, phòng ngừa là vấn đề rất quan trọng trong việc chủ động ứng phó với những thay đổi do thiên tai gây ra. Vì vậy, các đại biểu mong Bộ trưởng quan tâm đến vấn đề này.