Hơn 500 chuyên gia từ khắp nơi trên thế giới đang tham dự NAP Expo 2024 tại Dhaka, Bangladesh, nhằm thúc đẩy quá trình thích ứng mang tính chuyển đổi thông qua các kế hoạch quốc gia thích ứng với biến đổi khí hậu (NAP).
Tại một cuộc đối thoại cấp cao về chuyển đổi trong tuần này, Thư ký Điều hành vấn đề Biến đổi Khí hậu của Liên hợp quốc Simon Stiell đã nhấn mạnh một thực tế là trong 14 năm kể từ khi thành lập, chỉ có 54 quốc gia đang phát triển xây dựng NAP. Việc huy động nguồn tài trợ cho các hành động được nêu trong đó là một quá trình diễn ra chậm, đòi hỏi phải thay đổi cách xây dựng kế hoạch và cách tiếp cận chúng.
Ông Simon Stiell cho biết: “Các kế hoạch thích ứng quốc gia nên được xây dựng để có thể đảm bảo nguồn tài chính từ càng nhiều nhà tài trợ và nhà đầu tư càng tốt – các nguồn công, tư nhân và từ thiện. Chúng ta cần biến NAP thành một công cụ có thể thu hút mọi người cùng tham gia. Mọi cơ quan chính phủ, ở mọi quốc gia, nên nhận thấy họ cần có kế hoạch quốc gia của mình”.
“Chúng ta phải đảm bảo rằng các kế hoạch thích ứng quốc gia trở thành công cụ và điểm tham chiếu chính của chúng ta. Để tối đa hóa dòng tài chính, NAP cần chứa nhiều thông tin có thể sử dụng và đo lường được hơn”, ông cho biết thêm.
Bangladesh dẫn đầu về lập kế hoạch thích ứng
Bangladesh, nước chủ nhà NAP Expo 2024, là quốc gia được ông Stiell đánh giá là quốc gia đi đầu trong việc xây dựng và thực hiện các kế hoạch thích ứng. Mặc dù Bangladesh trải qua 3 cơn bão vào năm 2023 nhưng không có thiệt hại về người do bão. Đây là bằng chứng cho thấy việc cải thiện khả năng phục hồi của Bangladesh.
Bangladesh có 2.000 nơi trú bão được phân bố trên các huyện ven biển, nơi người dân trú ẩn. Và đất nước này đã tập trung chủ yếu vào các giải pháp dựa vào thiên nhiên, bao gồm việc tạo ra các khu rừng ven biển và đồi núi như hàng rào chống xói mòn và lũ lụt.
Đặc biệt quan trọng là cách tiếp cận của Bangladesh trong việc đảm bảo tài chính cho hoạt động thích ứng. Ví dụ, Kế hoạch thịnh vượng về khí hậu Mujib được đưa ra vào năm ngoái nêu rõ khoản đầu tư vào các lĩnh vực có khả năng phục hồi như năng lượng, nước, giao thông và nông nghiệp, lên tới 90 tỷ USD trong thập kỷ tới và có sự tham gia của nhiều bên đa phương liên quan. Và nó báo hiệu một quan điểm đã thay đổi khi nói đến ý nghĩa của sự thích ứng và khả năng phục hồi.
Giải thích về điều này, ông Sabre Hossain Chowdhury, Bộ trưởng Bộ Môi trường, Rừng và Biến đổi Khí hậu Bangladesh cho biết: “Tất cả chúng tôi đang nỗ lực xây dựng khả năng phục hồi nhằm ứng phó với tác động của biến đổi khí hậu. Bangladesh đã bổ sung thêm một khía cạnh khác, đó là sự thịnh vượng. Vì vậy, làm thế nào để chúng ta chuyển từ tình trạng dễ bị tổn thương sang khả năng phục hồi, và chuyển sang thịnh vượng? Chúng tôi muốn chuyển đổi một chương trình nghị sự có rủi ro cao thành một chương trình có thể tạo ra các cơ hội về khả năng phục hồi, tạo việc làm và đảm bảo sinh kế cho người dân”.
Rủi ro khí hậu là cơ hội để chuyển đổi và đổi mới
“Chúng ta phải thành thật với chính mình và chấp nhận rằng mọi thứ có thể tốt hơn về mặt tiến bộ trong NAP. Bằng cách này, chúng ta có thể mở ra cơ hội tìm cách đảm bảo tiến độ tốt”, ông Stiell cho biết, đồng thời kêu gọi cộng đồng toàn cầu coi rủi ro là cơ hội để chuyển đổi, đổi mới và động lực mới cho hành động của khu vực tư nhân.
Ông Stiell nhấn mạnh rằng mặc dù ông hy vọng nhìn thấy các loại kế hoạch sẽ thu hút tài chính từ tất cả các nguồn sẵn có, nhưng bất kỳ nguồn tài chính mới nào để thích ứng “không nên gây bất lợi thêm cho các quốc gia dễ bị tổn thương bằng cách tăng gánh nặng nợ của họ theo bất kỳ cách nào”.
Cuối cùng, quan chức hàng đầu về biến đổi khí hậu của Liên Hợp Quốc đã chỉ ra rằng ưu tiên thích ứng là cách duy nhất để phát triển khả năng phục hồi cho mọi quốc gia trước những tác động ngày càng tăng của khí hậu, đặc biệt là trong thời đại kinh tế toàn cầu hóa.
“Xây dựng khả năng phục hồi là cực kỳ cấp bách để bảo vệ xã hội và nền kinh tế của chúng ta. Nhìn vào chuỗi cung ứng mà mọi nền kinh tế đều phụ thuộc vào, chúng ta vừa thấy sự gián đoạn chuỗi cung ứng do COVID-19 đã gây ra lạm phát và hoạt động kinh doanh như thế nào. Chắc chắn rằng những gián đoạn và tác động lạm phát này sẽ ngày càng trở nên tồi tệ hơn nếu không có hành động táo bạo hơn về khí hậu”, ông Stiell nhấn mạnh.
Những kết luận chính của cuộc đối thoại chuyển đổi
Những người tham gia đối thoại chuyển đổi cấp cao NAP Expo 2024 đã thống nhất một số kết luận chính về những gì cần thiết để tăng cường thích ứng một cách hiệu quả, bao gồm:
Các NAP trong tương lai sẽ cần phải được thiết kế để khai thác các cơ hội tài chính rộng rãi nhất, vượt xa các nguồn vốn của Công ước khung của Liên hợp quốc về biến đổi khí hậu (UNFCCC).
Bối cảnh tài chính và hệ sinh thái hỗ trợ phải coi NAP là phương tiện chính để hỗ trợ xây dựng khả năng phục hồi khí hậu, đồng thời bao gồm việc học hỏi bằng cách tìm giải pháp cho những trở ngại và thách thức hiện tại mà các nước đang phát triển phải đối mặt trong việc tiếp cận tài chính khí hậu.
Mọi thực thể liên quan đến tài trợ cho hoạt động thích ứng, bao gồm cả NAP, phải đón nhận sự đổi mới thông qua nghiên cứu và phát triển, tận dụng kiến thức và công nghệ mới nổi.
NAP nên xây dựng tốt hơn dựa trên khoa học tốt nhất hiện có để cung cấp thông tin về rủi ro khí hậu nhằm hỗ trợ các quyết định đầu tư, đồng thời tạo động lực cho những chuyển đổi trong phát triển hướng tới một tương lai bền vững, đảm bảo thịnh vượng trung và dài hạn.
NAP nên tăng cường cách giải quyết nhu cầu của các nhóm, cộng đồng và hệ sinh thái dễ bị tổn thương, bao gồm cả vấn đề liên quan đến giới, hòa nhập xã hội và kinh tế.
NAP nên hoạt động đầy đủ hơn với tư cách là cơ quan triệu tập các bên liên quan khác nhau ở cấp quốc gia và toàn cầu để cùng đưa ra các giải pháp toàn diện, đa ngành.
NAP Expo 2024 là NAP Expo đầu tiên được tổ chức tại một quốc gia kém phát triển nhất trong 11 năm kể từ khi NAP Expo bắt đầu. Sự kiện có sự tham gia của các chuyên gia và đại diện từ chính quyền trung ương và địa phương, các cơ quan tài trợ bao gồm Quỹ Khí hậu Xanh, Quỹ Môi trường Toàn cầu và Quỹ Thích ứng, Liên hợp quốc và các tổ chức quốc tế khác, các cơ quan song phương và đa phương, đại diện xã hội dân sự, các trung tâm và mạng lưới khu vực, khu vực tư nhân và giới học thuật. Chủ đề của NAP Expo năm nay là “Thúc đẩy quá trình thích ứng mang tính chuyển đổi thông qua các Kế hoạch thích ứng quốc gia”.